Cây Vả Huế

Đặc điểm:

• Cây Vả Huế có tên gọi khác Vả Nếp, có tên khoa học Ficus roxburghii Wall. ex Miq. Xuất hiện nhiều ở Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Campuchia. Giống có khả năng phát triển rất tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới. Lớn nhanh, kháng bệnh tốt, tuổi thọ cao. Đây được coi là giống cùng họ với Sung Mỹ (Fig), Sung Ta.
• Ưu điểm của Vả Huế là trái được sử dụng để chế biến rất nhiều món ăn gồm rau sống, hầm, muối chua và đặc biệt còn làm mức, ủ muối để bảo quản lâu dài được. Ngoài ra, lá và trái của Vả còn được dùng để hỗ trợ các chứng suy nhược, kém ăn, gầy yếu, tăng tiết sữa và cảm (theo bvnguyentriphuong).

Đặc tính & Hình thái:

• Lá: có hình bầu tròn, viền lá có răng cưa, bảng lá rất to, đọt màu nâu đỏ. Kích cỡ lớn có thể đạt đường kính hơn 40cm, cho nên thường được dùng để đựng thức ăn, gói bánh…v.v.
  – Để phân biệt được Lá Vả Mật và Lá Vả Huế có thể nhận dạng qua hình thái bên ngoài. Lá Vả Huế thon nhỏ, răng cưa sâu hơn lá Vả Mật, và một số lá có ngạnh bên cạnh lá. Tuy nhiên với sự lai tạp tự nhiên đa dạng, vì vậy mà phương pháp này chỉ mang tính tương đối và tham khảo. Cho nên khi mua giống nên chọn mua từ những nơi uy tín, cây giống có nguồn gốc rõ ràng, và chế độ bảo hành giống dầy đủ.
• Thân: thuộc nhóm thân gỗ có tuổi thọ bền, tốc độ lớn rất nhanh. Nếu cây giống trồng 1 năm có thể đạt đến chiều cao hơn 2m. Cành nhánh tỏa rộng, che mát tốt, nhưng không quá dày và rậm rạp.
• Hoa & Trái: Cây Vả Huế có thể ra trái sau 12 tháng nếu trồng từ hạt. Nếu từ cây chiết là từ 3 tháng. (*thông tin tham khảo, vì thời gian ra trái của cây còn phụ thuộc vào thổ nhưỡng và điều kiện chăm sóc)
  – Hoa Vả thường không lộ bên ngoài, mà ra theo cơ chế lộn ngược. Tức là quả sẽ xuất hiện trước, và nhuỵ sẽ mọc bên trong quả (thực tế đó là một “cụm hoa”, nhụy lộn vào bên trong có nhụy đực và cái song song, và thụ phấn nhờ con trùng thâm nhập và sống cộng sinh bên trong quả như Kiến và Ong. *Cho nên ở một số nơi, vì số thiếu con trùng thụ phấn tự nhiên, cho nên “cụm hoa” không thể thụ phấn, kết hạt, trái không tiếp tục phát triển và rụng dần.
  – Vả có khả năng ra trái rải vụ quanh năm. Nhưng mùa rộ nhất thường nằm ở tháng 1 – 3 & 9 – 12.
  – Trái Vả thường có hình tròn bẹp, mọc thành từng chùm lớn dọc theo thân, vị trí tập trung trái nhiều nhất thường là gốc cây. Khi trái trưởng thành sẽ chuyển từ màu đỏ cam sang đỏ nâu, khi chín vỏ trái mềm và căng bóng. Quá trình này thường mất từ 4 tháng. Trái Vả Huế được hái lúc trái chưa chín để chế biến thành nhiều món ăn quen thuộc, đặc sản của vùng đất Huế gồm những món sau:
  + Ăn sống: vả là nguyên liệu chính trong món rau sống. Loại quả này sau khi đem đi ngâm nước muối sẽ được thái thành những lát mỏng sau đó trộn chung với những loại rau khác.
  + Nấu chín: vả được thêm vào những món kho hay hầm thịt – đây là món ăn được coi là lợi sữa cho phụ nữ mới sanh con.
  + Chế biến để bảo quản: vả muối chua ngọt mà đặc biệt là món vả trộn Huế. Đồng thời, đây cũng được coi là nhóm được ưa chuộng nhất của người dân xứ Huế. Ngoài ra, trái Vả Huế còn được chế biến làm mức để ăn kèm bánh mì.

Chăm sóc:

• Cây Vả Huế là một loài cây mọc hoang dại trong tự nhiên. Cho nên về đặc tính có sức sống rất mãnh liệt. Kháng bệnh tốt, lớn nhanh, và không cần tốn nhiều công chăm sóc. Tuy thuộc nhóm cây ăn trái phát triển tốt với điều kiện nắng đầy đủ. Vả vẫn có khả năng sinh trưởng ở những nơi nắng chỉ nửa buổi, nắng râm. Cho nên, những vị trí như vách tường, cổng trời, hoặc dưới tàn cây khác vẫn có thể trồng được, tất nhiên cây sẽ chậm lớn và chậm trái so với điều kiện trồng đầy đủ.
• Trồng chậu: Vả Huế trồng chậu cho trái tốt nếu đáp ứng các điều kiện sau:
  – Giống: Các loại cây chiết, cây hạt đều trồng chậu được. Nhưng muốn nhanh có kết quả, tiếp kiệm công sức, chi phí và thời gian trồng nên ưu tiên trồng “dạng cây nuôi sẵn” sẽ tiện lợi hơn.
  – Chậu: Vả Huế khi ra trái thường có chiều cao từ 1m. Cho nên khi sử dụng chậu nên chọn mẫu chậu có đường kính từ 0,6m. Khi dùng chậu chú ý cách nhiệt cho chậu tránh hiện tượng nắng chiếu vào thành chậu khiến cây bị chết rễ non lúc trời nắng mạnh. Đồng thời cũng chú ý tới lỗ thoát nước của chậu, tránh việc lỗ thoát nước bị nghẹt gây ra hiện tượng úng rễ cây.
  – Đất: nên dùng các loại đất đáp ứng các tiêu chí “Không giữ nước quá lâu” và “Không thoát nước quá nhanh”. Việc này giúp cho cây giảm thiểu rủi ro úng rễ vào mùa mưa và thiếu nước vào mùa nóng. Có thể đặt mua loại Đất Thịt Bazan Trộn Sẵn của Hoàng Long Garden có thành phần phân bón, đất thịt, mụn dừa, vỏ đậu phộng và tro trấu theo tỉ lệ phù hợp. Giúp cho cây dễ phát rễ non, và nhờ sẵn phân bón sẽ giúp giảm chi phí & công sức bón phân sau khi trồng. Đồng thời cũng có thành phần hữu cơ phân ra chậm, tạo dưỡng chất cho cây phát rễ tốt.
• Sâu bệnh:
  + Các loại con trùng hại cây như: rầy trắng, rệp sáp, nhện đỏ, bọ trĩ, sâu ăn lá có thể trị nhanh mà không cần dùng thuốc hóa học bằng các cách sau: dùng bình xịt muỗi / hỗn hợp rượu trắng + tỏi + ớt ngâm sẵn / thuốc sổ lãi pha loãng rồi xịt lên cây / xịt nước áp lực cao, nước rửa chén pha loãng lên cây / Phủ màng trồng cây cách ly cây.
  + Nấm bệnh hại cây như: thán thư, rỉ sắt có thể dùng Banking Soda / Nước Coca – cola / Thuốc Coc 85 để diệt nhanh mầm nấm bệnh / Xịt hỗn hợp đồng lên lá để phòng ngừa mầm bệnh lây lan vào lá chưa bệnh. Kết hợp phát quang môi trường, cắt tỉa cành nhánh bớt rậm rạp, lãi bớt lá bệnh.
  + Bảo vệ trái: Ruồi đục trái thường tấn công khi trái lớn hơn ngón tay, để tránh ruồi đục trái có thể dùng màng bọc trái cây bảo vệ trái.
• Phân bón:
  + Giai đoạn phát triển: nên dùng NPK 20-20-15 giúp phát mầm, đâm chồi nảy lộc. Hoặc các loại phân có chức năng tương tự.
  + Giai đoạn ra hoa, đậu trái: nên dùng các loại phân hữu cơ như dê, gà, bánh dầu. Hoặc có thể bổ Sung Kali giúp trái ngon và to hơn. Còn để thúc cây ra hoa có thể kết hợp Phân Lân giúp cây đâm chồi, phát hoa nhiều hơn.
  + Trường hợp cây suy: kết hợp phân kích rễ N3M, Phân Bón lá NPK.
  * Chú ý: khi dùng phân nên chú ý liều lượng, tránh hiện tượng lạm dụng bón quá liều, bón cục bộ sẽ gây ảnh hưởng rễ cây.