Cây Thiên Môn Leo (Thiên Môn Chùm, Shatavari)

Đặc điểm:

• Cây Thiên Môn Leo hoặc Thiên Môn Chùm có tên khoa học là Asparagus racemosusWilld (tên tiếng anh là Satavar, Shatavari hoặc shatamull) thuộc họ Thiên môn (Asparagaceae), có nguồn gốc từ Ấn Độ, Nepal. Được mệnh danh là Nữ Hoàng của các loài thảo mộc. Khác với dòng Thiên Môn Bụi thì Thiên Môn Leo có thân leo được. Điểm độc đáo của loài cây này là có hoa trắng nở dọc theo lá, khi nở rộ tạo hiệu ứng trắng như tuyết bắt mắt, đồng thời hoa cũng tỏa hương thơm nhẹ nhàng, dễ chịu như hoa lài.
• Ngoài trồng làm cảnh, thì rễ cây Thiên Môn Leo còn là một loài thảo dược quý hỗ trợ điều tiết nội tiết tố ở phụ nữ cực kỳ hiệu quả. Và đây cũng là một loài cây thảo mộc mang lại giá trị kinh tế rất lớn.

Hình thái và Đặc tính:

• Lá: gồm 2 phần cọng lá và lá, cọng lá cho nhánh cây biến đổi thành, lá non khi nhỏ thẳng nhưng mọc dài ra có hình lưỡi liềm.
• Thân: Thân leo mọc cao lên đến 2m, dọc thân có gai nhỏ, có tốc độ lớn tương đối, cây trồng 5 tháng có thể cao hơn 1m. Tuy nhiên Thiên Môn Leo có tuổi thọ khá cao lên đến 5 năm. Nếu so với những loài dây leo tương tự như Tóc Tiên thường chỉ sống chỉ sống tối đa 1 năm thì vượt xa hơn nhiều lần.
• Rễ: mọc chùm, tạo thành củ to tương tự như Sâm. Khi bẻ ra có hương thơm dễ chịu. Rễ cây được xem như là một loài thảo dược hỗ trợ điều tiết nội tiết tố ở phụ nữ hiệu quả. Ngoài ra, còn được điều chế để hỗ trợ các chứng như, ho đờm, ho gà, lở miệng, táo bón chảy máu cam, chăm sóc làn da (theo Vinmec).
• Hoa & trái: Cây có khả năng ra hoa sau 5 tháng khi trồng từ hạt.
  – Hoa: nhỏ mọc chùm dọc theo cọng lá, tỏa hương thơm nhẹ nhàng dễ chịu, nở rải vụ quanh năm, và thường rộ đồng loạt vào tháng 2 – 4 & tháng 6 – 8 & tháng 10 – 12.
  – Trái: có hình tròn khi chín chuyển từ xanh lá cây sang màu đỏ, bên trong có hạt. Hiện chưa có thông tin này thể hiện trái của Thiên Môn Leo ăn được hoặc công dụng nào khác.

Chăm sóc:

• Thiên Môn Leo là giống đây leo dễ trồng, gần như không thấy sâu bệnh cho nên rất dễ chăm sóc. Tuy thuộc nhóm cây ngoài trời ưa nắng, nhưng Thiên Môn Leo vẫn trồng ở điều kiện nắng nữa buổi được. Như vách tường, ban công chỉ chiếu nắng nữa ngày vẫn trồng được.

• Trồng chậu: Thiên Môn Leo thuộc nhóm cây rễ chùm, không cần nhiều đất vẫn phát triển được. Cho nên khi trồng chậu không nhất thiết dùng chậu quá to, có thể dùng chậu treo, hoặc chậu nhỏ để tiếp kiệm diện tích.
  – Đất: nên dùng loại đất đảm bảo 2 yếu tố thoát nước tốt tránh ngập úng khi vào mùa mưa, và được trộn giá thể có khả năng giữ nước như xỉ than, bụi dừa. Tránh cây bị thiếu nước lúc nhiệt độ cao, và hạn chế việc trôi phân quá nhanh gây lãng phí.
• Phân bón: có thể kết hợp các loại phân hữu cơ như bò, gà, bánh, dầu hoặc trùng quế. Và NPK 20 – 20 – 15 để cho lá xanh tốt, ra hoa nhiều.
• Sâu bệnh: là loài cây kháng bệnh tự nhiên tốt, cho nên hiện nay điều trị, và phòng sâu bệnh cho cây Thiên Môn Leo không phải là vấn đề đáng lo lắng.